Με μία αρχική προσέγγιση και με ελεύθερη ανάλυση των νομοθετημάτων, η μερική απασχόληση πρωτοεμφανίστηκε στην εργατική νομοθεσία το 1953 με δοκιμαστικό προσωπείο, ενεργοποιήθηκε όμως με το ΝΔ 2961/1954 και αναλύθηκε στο άρθρο 13 παρ.7 αναφέροντας ‘’Ο εργοδότης και ο μισθωτός δύνανται είτε κατά την σύστασιν της σχέσεως εργασίας, είτε διαρκούσης ταύτης, να συμφωνήσωσιν εγγράφως πάσης μορφής εκ περιτροπής εργασίαν, καθορίζοντες και την ανάλογον μισθοδοσίαν βάσει των εκάστοτε ισχυόντων ημερομισθίων ή μισθών. Επίσης ο εργοδότης δύναται να επιβάλη εν περιπτώσει περιορισμού της δραστηριότητός του μετά προηγουμένην απόφασιν της Επιτροπής του Ν.Δ. 2511/53 σύστημα εκ περιτροπής εργασίας’’.
Στο αρχικό νομοθέτημα του 2511/1953 ΦΕΚ Α΄ 210/1953 το οποίο παρέμεινε ‘’ανενεργό’’ , το πεδίο που αναφέρθηκε στην μερική απασχόληση ανέλυε στο άρθρο 3 ως : «Θέσπισις βραχείας εργασίας και επικουρικής εργασίας».
Άρθρον 3
«Εάν ο εργοδότης δεν δύναται να απασχολήση πλήρως τους μισθωτούς μέχρι της κατά το άρθρον 1 του παρόντος εγκρίσεως των απολύσεων ή παρελεύσεως της οριζομένης προθεσμίας, ο Υπουργός Εργασίας δύναται μετά γνώμην της κατά το άρθρον 4 επιτροπής, να επιτρέψη εν τω μεταξύ θέσπισιν βραχείας εργασίας διά μειώσεως του χρόνου εργασίας ή των ημερών απασχολήσεως διά της εφαρμογής της εκ περιτροπής εργασίας, του εργοδότου δικαιουμένου να μειώση αναλόγως το ημερομίσθιον ή τας αποδοχάς των εις βραχείαν εργασίαν ασχολουμένων μισθωτών».
Με την πάροδο του χρόνου, τον εκσυγχρονισμό της αγοράς εργασίας και την ένταξη της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υιοθετήθηκαν πρακτικές βελτίωσης και ευελιξίας και εισήχθη ο όρος «Flexicurity».
Περί τίνος, όμως, πρόκειται ο συγκεκριμένος όρος; «Flexicurity is an integrated strategy for enhancing, at the same time, flexibility and security in the labour market. It attempts to reconcile employers’ need for a flexible workforce with workers’ need for security – confidence that they will not face long periods of unemployment» (European Commission Employment, Social Affairs & Inclusion, ανάκτηση στις 06/02/2022 από: https://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=en&catId=102 ).
Μέσα σε μία σύμπτυξη και με τροποποιήσεις του Ν.1892/1990 και την ανάλυση του Ν.3846/2010, ανάγεται η ασφάλεια και η ευελιξία με νέες συνθήκες για την αγορά εργασίας, παραχωρώντας στους εργοδότες εναλλακτικούς τρόπους ανάπτυξης των επιχειρήσεων χωρίς να αυξάνεται το ποσοστό ανεργίας. Παράλληλα, προάγεται η βιωσιμότητα των οικονομικών μονάδων σε συνδυασμό με την προστασία των παραγωγικών συντελεστών. Γνώμονα αποτελεί πάντα η ασφάλεια και η πιστή τήρηση των εργατικών δικαιωμάτων.
Ο όρος της μερικής απασχόλησης που είναι αποδεκτός μέχρι και σήμερα προέρχεται από τον Ν.1892/1990 και το άρθρο 38 που αναφέρει: «Εργαζόμενος μερικής απασχόλησης είναι κάθε εργαζόμενος με σύμβαση ή σχέση εξαρτημένης εργασίας, του οποίου οι ώρες εργασίας, υπολογιζόμενες σε ημερήσια, εβδομαδιαία, δεκαπενθήμερη ή μηνιαία βάση είναι λιγότερες από το κανονικό ωράριο εργασίας του συγκρίσιμου εργαζόμενου με πλήρη απασχόληση».
Για να θεωρηθεί ένας μισθωτός μερικώς απασχολούμενος και να πληροί όλες τις προϋποθέσεις βάσει της εργατικής νομοθεσίας, ο εργοδότης καλείται να εναρμονίσει τη διαχείριση της μισθοδοσίας του κάτω από κάποιες νομοθετικές ρυθμίσεις και συγκεκριμένα βήματα. Τα στάδια είναι τα ακόλουθα.
ΒΗΜΑ 1Ο
Υπογραφή δικαιοπραξίας μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών, δηλαδή αναλυτική κατάρτιση σύμβασης εργασίας στα πλαίσια της παροχής εξαρτημένης σχέσης εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου ανάμεσα στον εργοδότη και τον εργαζόμενο με αναλυτικό περιεχόμενο το oπoίo πρέπει να περιλαμβάνει απαραίτητα τα εξής:
i. Στοιχεία εργοδότη ή νόμιμου εκπροσώπου εάν πρόκειται για νομικό πρόσωπο (απαραίτητα στοιχεία ταυτότητας και επικοινωνίας).
ii. Στοιχεία ταυτότητας και επικοινωνίας εργαζομένου.
iii. Την έδρα ή τον τόπο παροχής της εργασίας του μισθωτού.
iv. Αναλυτικά το ωράριο απασχόλησης του μισθωτού και τις ημέρες ανάπαυσης (συμπεριλαμβανομένου και του διαλλείματος παρ.1 Άρθρο.56 Ν4808/2021). Προσοχή! Το διάλειμμα δεν αποτελεί χρόνο εργασίας και απαγορεύεται να χορηγείται συνεχόμενα με την έναρξη ή τη λήξη της ημερήσιας εργασίας. Σε περίπτωση κατανομής σε περιόδους εργασίας, είναι αναγκαίο να αναφέρεται ευκρινώς ο τρόπος κατανομής και οι περίοδοι εργασίας.
v. Οι αποδοχές του μισθωτού αναλυτικά, οι οποίες δεν μπορούν να υπολείπονται από τα νόμιμα νομοθετημένα κατώτατα όρια. Ο μερικώς απασχολούμενος δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται δυσμενέστερα σε σχέση με τον συγκρίσιμο εργαζόμενο με πλήρη απασχόληση, παρά μόνο σε ειδικές περιπτώσεις που εμφανίζονται αντικειμενικοί λόγοι επί του πραγματικού γεγονότος.
vi. Να αναλύονται οι μη μισθολογικοί όροι, στον τρόπο λήψης της αδείας του μισθωτού (παρ. 1 και 2 άρθρο 2 ΑΝ539/1945), στον τρόπο πληρωμής και στο χρονικό διάστημα αποπληρωμής και σε άλλους ειδικούς όρους ανάλογα με την φύση της δραστηριότητας.
Σε ορισμένες ειδικές κατηγορίες, όπως τα εποχικά καταστήματα ή οι ξενοδοχειακές μονάδες, λόγω της λειτουργίας τους σε ορισμένο χρονικό διάστημα, είναι αναγκαίο να πραγματοποιείται ανάλυση του ωραρίου σε ημερήσια ή εβδομαδιαία βάση ανάλογα με την περίοδο εργασίας.
Κατά το χρονικό διάστημα που καταρτίζεται η σύμβαση εργασίας, ο εργοδότης με την σύμφωνη γνώμη του μισθωτού, έχουν την δυνατότητα να αποδεχθούν κάθε μορφή απασχόλησης κατά λιγότερες ώρες σε καθημερινή βάση 5μερο ή 6μέρο, λιγότερες μέρες την εβδομάδα με λιγότερες ώρες εργασίας σε σχέση με την πλήρη απασχόληση. Σε διαφορετική περίπτωση εμφανίζεται η εκ περιτροπής απασχόληση, η οποία αποτελεί κομμάτι της μερικής απασχόλησης. Ο μισθωτός εργάζεται λιγότερες ημέρες την εβδομάδα, αλλά είτε με πλήρες ωράριο (8 ωρών/ ανά ημέρα εργασίας) είτε λιγότερες εβδομάδες τον μήνα ή λιγότερους μήνες ανά έτος.
Βέβαια, στην εκ περιτροπής απασχόληση, σε περίπτωση που περιοριστεί σημαντικά η δραστηριότητα του εργοδότη του δίνεται το δικαίωμα με βάσει τον Ν.1767/1988 και τον ΠΔ 260/2006 να θέσει σύστημα εκ περιτροπής εργασίας στην οικονομική μονάδα, η διάρκεια του οποίου δεν μπορεί να υπερβαίνει τους εννέα (9) μήνες στο ημερολογιακό έτος. Προηγουμένως προβεί σε συμφωνία με τα σωματεία και τους εκπροσώπους των εργαζομένων.
ΒΗΜΑ 2Ο
Στο στάδιο αυτό ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να γνωστοποιήσει εντός 8 ημερών από την κατάρτιση της σύμβασης μερικής απασχόλησης/εκ περιτροπής απασχόλησης, στο Πληροφοριακό Σύστημα Εργάνη μέσω του εντύπου Ε9: Σύμβαση εργασίας μερικής απασχόλησης ή και εκ περιτροπής εργασίας τις γενικές πληροφορίες πρόσληψης του μισθωτού και να επισυνάψει το έγγραφο της σύμβασης εργασίας υπογεγραμμένο και από τους δύο συμβαλλόμενους σε πρότυπη μορφή.
Για την ολοκλήρωση της υποβολής του εντύπου Ε9 συνυποβάλλονται υποχρεωτικά, αφού πρώτα σαρωθούν και αποθηκευτούν σε αρχείο μορφής *.PDF, τα έγγραφα:
α) ατομικών συμβάσεων μερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης ή
β) η απόφαση του εργοδότη για μονομερή επιβολή συστήματος εκ περιτροπής εργασίας στο προσωπικό του, εφόσον πρώτα έχουν τεθεί σε αυτά οι απαιτούμενες υπογραφές.
Εάν υποβληθούν περισσότερες από μία ατομικές συμβάσεις, αυτές θα πρέπει να αποθηκευτούν σε ένα και μόνο αρχείο. Επειδή υπάρχει περιορισμός στο μέγεθος του αρχείου συστήνεται η ανάλυση του σαρωτή να ρυθμίζεται στα 150dpi και η σάρωση να μην είναι έγχρωμη.
Αναλυτικά τι μπορούμε να υποβάλλουμε με το έντυπο Ε9 του ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ:
ΕΙΔΟΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ
Επιλέγεται από λίστα τιμών:
- Πρόσληψη με Σύμβαση Μερικής Απασχόλησης
- Πρόσληψη με Σύμβαση Εκ Περιτροπής Εργασίας
- Τροποποιητική Σύμβαση από Πλήρη σε Μερική Απασχόληση
- Τροποποιητική Σύμβαση από Πλήρη σε Εκ Περιτροπής με την σύμφωνη γνώμη του Εργαζομένου
- Τροποποιητική Σύμβαση από Πλήρη σε Εκ Περιτροπής χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του Εργαζομένου
- Τροποποίηση Όρων Σύμβασης Μερικής Απασχόλησης
- Τροποποίηση Όρων Σύμβασης Εκ Περιτροπής Εργασίας
Σε περίπτωση που υπάρξει οποιαδήποτε τροποποίηση όρων της ήδη υφιστάμενης σύμβασης στο πεδίο Είδος Μεταβολής επιλέγεται από την λίστα:
- ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΟΡΩΝ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΜΕΡΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ
- ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΟΡΩΝ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΚ ΠΕΡΙΤΡΟΠΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ.
Ενδεικτικά, περιπτώσεις τροποποίησης όρων σύμβασης αποτελούν:
Α) Η μεταβολή των εβδομαδιαίων ωρών ή ημερών εργασίας του μισθωτού, στα πλαίσια πάντα της μερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης
Παράδειγμα:
Εάν ένας εργαζόμενος με πενθήμερη απασχόληση 4 ωρών ημερησίως, συμφωνηθεί πλέον να εργάζεται με 6 ώρες την ημέρα, τότε υποβάλλεται η νέα ατομική του σύμβαση μερικής απασχόλησης επιλέγοντας το πεδίο ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΟΡΩΝ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΜΕΡΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ. Το αντίστοιχο ισχύει και σε περίπτωση τροποποίησης σύμβασης εκ περιτροπής εργασίας.
Εάν σύμβαση μερικής απασχόλησης εργαζόμενου μεταβληθεί σε σύμβαση εκ περιτροπής εργασίας, τότε για να υποβληθεί το σχετικό έντυπο, επιλέγεται το είδος της νέας σύμβασης, δηλαδή, «ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΟΡΩΝ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΚ ΠΕΡΙΤΡΟΠΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ». Το αυτό ισχύει και αντίστροφα.
Β) Το πεδίο «ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΟΡΩΝ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΜΕΡΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ» ή «ΕΚ ΠΕΡΙΤΡΟΠΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ» επιλέγεται και στην περίπτωση υποβολής σύμβασης μερικής απασχόλησης ή εκ περιτροπής εργασίας ορισμένου χρόνου, της οποίας η διάρκεια ανανεώνεται ή παρατείνεται. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση υποβολής του σχετικού εγγράφου απόφασης παράτασης της μονομερούς επιβολής συστήματος εκ περιτροπής εργασίας.
Τονίζεται ότι σε κάθε περίπτωση που υπάρχει τροποποίηση όρων σύμβασης μερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης, οι επιχειρήσεις οφείλουν να αναγράφουν και στο πεδίο των παρατηρήσεων για κάθε εργαζόμενο το είδος της επερχόμενης μεταβολής.
Παράδειγμα: στην ως άνω (Α) περίπτωση μεταβολής των εβδομαδιαίων ωρών εργασίας του μισθωτού στις παρατηρήσεις θα αναγράφεται: «Τροποποίηση από 1-7-21 της ατομικής σύμβασης μερικής απασχόλησης από πενθήμερη απασχόληση 4 ωρών ημερησίως σε 6ωρη, πενθήμερη απασχόληση», ενώ στην (Β) περίπτωση ανανέωσης ή παράτασης ατομικής σύμβασης θα αναγράφεται: «Ανανέωση – παράταση της από 1-5-21 ατομικής σύμβασης μερικής απασχόλησης ορισμένου χρόνου η οποία έληξε την 30-6-21».
* Εντός του ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ αναφέρεται ρητά ότι οι επιχειρήσεις δεν έχουν υποχρέωση υποβολής Ε9 σε περίπτωση μεταβολής των αποδοχών.
ΒΗΜΑ 3Ο
Στο τελικό στάδιο θα αναλύσουμε τις μισθοδοτικές προσεγγίσεις των μερικώς απασχολούμενων μισθωτών είτε πρόκειται για υπαλλήλους είτε για εργατοτεχνίτες.
Κατά γενικό κανόνα εφαρμόζονται για τους μερικώς απασχολούμενους όλες οι διατάξεις χωρίς παραλλαγές της εργατικής νομοθεσίας. Κύριο σημείο αποτελεί το γεγονός της αυστηροποίησης του μέτρου κοινοποίησης της σύμβασής στα ελεγκτικά όργανα. Σε περίπτωση ελέγχου, εάν δεν υπάρχει έγγραφη συμφωνία αποδοχής της μερικής απασχόλησης, θεωρείται πως έχει συμφωνηθεί πλήρες ωράριο εργασίας. Ο μισθωτός μπορεί να διεκδικήσει κατά τις δικαστηριακές αποφάσεις την καταβολή ολόκληρου του μισθού ή του ημερομισθίου που του αναλογεί βάσει τα νόμιμα κατώτατα όρια ή τη Συλλογική σύμβαση που ανήκει. Η διαφάνεια των ορών εργασίας καλύπτει νομικά την εργοδοτική πλευρά σε οποιαδήποτε αμφισβήτηση. Επιπρόσθετα, θωρακίζει τα εργατικά δικαιώματα του μισθωτού. Κατ’ αυτό τεκμαίρεται η ορθή φύση της εργασίας ως προς το ωράριο και τις αποδοχές (ΑΠ965/14, ΑΠ202/2015, 1676/07, 465/2010).
Η δημιουργία ακράδαντου τεκμηρίου έναντι των ελεγκτικών οργάνων αναλύεται και στην νεότερη νομοθεσία των Ν.4611/2019 & Ν.4635/2019, ώστε να προβλέπεται ρητώς η έννομη κάλυψη και των δύο συμβαλλόμενων μερών έναντι των αρχών. Οι αποδοχές του μερικώς απασχολούμενου μισθωτού υπολογίζονται όπως και οι αποδοχές του συγκρίσιμου μισθωτού που αντιστοιχούν στην πλήρη απασχόληση με την αναλογία των ωρών απασχόλησης στην μερική (παρ.1 άρθρο 17 Ν.3899/2010).
Παράδειγμα:
Έμμισθος υπάλληλος εργάζεται με καθημερινή εργασία πέντε(5) ημέρες την εβδομάδα και έξι(6) ώρες ημερησίως.Ο συγκρίσιμος μισθός είναι τα 729,30ευρώ μικτών αποδοχών κατά αναλογία της μερικής απασχόλησης και δικαιούται 577,61ευρώ μικτές αποδοχές (ωρομίσθιο με βάσει τα ασφαλιστικά (22) κατά μέσο όρο μερικής απασχόλησης ) και υπολογίζεται ως εξής:
Ωρομίσθιο βάσει ασφαλιστικών, δηλαδή ωρομίσθιο επί ώρες εργασίας ανά ημέρα επί ημέρες εργασίας μήνα (περιόδου). Ο συγκεκριμένος τρόπος αποτελεί οδηγία με βάση το βιβλιαράκι του εκλεκτή στο τέως ΙΚΑ από το 1994.
Στην περίπτωση που επιλέξετε τον δεύτερο τρόπο υπολογισμού δηλαδή σύμφωνα με την απόφαση 41815/Δ.10.199 στις 16.09.2016, το Υπ. Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας αναφέρει ότι στην αναβάθμιση του ΠΣ Εργάνη και συγκεκριμένα των εντύπων Ε4 και Ε3, θα γίνεται έλεγχος ορθής συμπλήρωσης των πεδίων «Μικτές αποδοχές», «Εβδομαδιαίες ώρες» και «Ωρομίσθιο» σύμφωνα με τα παρακάτω:
Υπάλληλος:
«Μικτές αποδοχές» = «Εβδομαδιαίες ώρες» x 4,166 x «Ωρομίσθιο»
Εργατοτεχνίτης:
«Μικτές αποδοχές» = «Εβδομαδιαίες ώρες» x 4,33 x «Ωρομίσθιο»
Υπάρχει η πιθανότητα λόγω της ασυνεννοησίας των δημόσιων οργάνων να σας εκδοθούν πράξεις επιβολής διαφορών και επιπρόσθετες αξιώσεις από τον ΕΦΚΑ μισθωτών.
Στην περίπτωση που παραστεί ανάγκη για πρόσθετη εργασία του μερικώς απασχολούμενου όπως τροποποιήθηκε η παρ.11 του άρθρου 38 του Ν. 1892/1990, ώστε να εργαστεί επιπλέον ώρες πέραν του συμβατικού του μειωμένου ωραρίου και έως την συμπλήρωση του νόμιμου ωραρίου της πλήρους απασχόλησης ήτοι των 8 ωρών ημερησίως σύμφωνα με το άρθρο 57 του Ν4808/2021, αναλύεται ως εξής:
Στην παρ. 11 του άρθρου 38 του ν. 1892/1990 (Α’ 101) προστίθεται νέο δεύτερο εδάφιο και η παρ. 11:
Αν παραστεί ανάγκη για πρόσθετη εργασία πέραν της συμφωνημένης, ο εργαζόμενος έχει υποχρέωση να την παράσχει, αν είναι σε θέση να το κάνει και η άρνησή του δεν είναι αντίθετη με την καλή πίστη. Η πρόσθετη εργασία μπορεί να παρασχεθεί, εφόσον συμφωνεί ο εργαζόμενος και κατά ωράριο, που δεν είναι συνεχόμενο σε σχέση με το συμφωνημένο ωράριο της ίδιας ημέρας, υπό την επιφύλαξη των διατάξεων περί ημερήσιας ανάπαυσης. Αν παρασχεθεί εργασία πέραν της συμφωνημένης, ο μερικώς απασχολούμενος δικαιούται αντίστοιχης αμοιβής με προσαύξηση δώδεκα τοις εκατό (12%) επί της συμφωνηθείσας αμοιβής για κάθε επιπλέον ώρα εργασίας που θα παράσχει. O μερικώς απασχολούμενος μπορεί να αρνηθεί την παροχή εργασίας πέραν της συμφωνημένης, όταν η πρόσθετη εργασία λαμβάνει χώρα κατά συνήθη τρόπο. Σε κάθε περίπτωση, η πρόσθετη αυτή εργασία δύναται να πραγματοποιηθεί κατ’ ανώτατο όριο μέχρι τη συμπλήρωση του πλήρους ημερήσιου ωραρίου του συγκρίσιμου εργαζομένου.
Καταγγελία της σύμβασης λόγω μη αποδοχής της μερικής απασχόλησης ή της μη αποδοχής πρόσθετης εργασίας από τον μισθωτό θεωρείται άκυρη και καταχρηστική . Οι μερικώς απασχολούμενοι έχουν δικαίωμα προτεραιότητας για πρόσληψή σε θέση πλήρους απασχόλησης στην ίδια επιχείρηση σε περίπτωση αύξησής του προσωπικού και δημιουργία νέας θέσης πλήρους ωραρίου εντός του κλάδου δραστηριότητας τους.
Εν κατακλείδι, η μερική απασχόληση αποτελεί στις ημέρες μία από τις κυριότερες εναλλακτικές και πλήρως ευέλικτες μορφές εργασίας. Πολλές φορές δημιουργούντα στρεβλώσεις και καταχρηστικές συμπεριφορές έναντι της εργατικής νομοθεσίας. Είναι αναγκαίο, να γίνει αντιληπτό απ’ όλους ότι η συμβατική ελευθερία και τα εργαλεία εκσυγχρονισμού και βιωσιμότητας των επιχειρήσεων, θα πρέπει να αξιοποιούνται με γνώμονα την κείμενη νομοθεσία και την εύρυθμη λειτουργίας της αγοράς.
e-forologia
